Książki dla dzieci o emocjach

Autorka: Ewa Świerżewska

Emocje towarzyszą nam każdego dnia, niezależnie od tego, ile mamy lat, czym się interesujemy i jaki jest nasz ulubiony kolor. Radość, szczęście, ekscytacja, smutek, złość, frustracja, wstyd, zrezygnowanie… - można by wymieniać jeszcze długo. Wszystkie one – czy takie, z którymi radzimy sobie bez problemu, czy te, których przeżywanie nie należy do przyjemnych, są potrzebne i całkiem naturalne, choć niekiedy trudne. Dlatego właśnie powstają książki o emocjach, by pokazać dzieciom, że nie ma złych uczuć, a każdy z nas może korzystać ze sprawdzonych metod oswajania ich, albo szukać własnych sposobów.

Gdyby się głębiej zastanowić, doszlibyśmy do wniosku, że nie istnieją książki (no, może poza encyklopedią kaktusów), w których w żadnej formie nie pojawiłyby się emocje. To zwyczajnie niemożliwe. Jednak czym one tak naprawdę są? Co kryje się za tym słowem?

Uczucia odmieniane przez przypadki

Doskonale wyjaśnia to Oscar Brenifier w swojej książce, wydanej w serii „Dzieci Filozofują”, pt. „Uczucia co to takiego?”. Z charakterystycznymi dla siebie cierpliwością i zrozumieniem, autor odpowiada na pytania dotyczące emocji. Wyjaśnia zawiłości związane z uczuciami, posługując się przy tym prawdziwymi sytuacjami z życia. Tłumaczy tak, że czyta się tę książkę z wielkim zainteresowaniem, ale i przyjemnością, nawet gdy ma się znacznie więcej lat, niż odbiorcy, do których jest skierowana.

Autorzy kolejnej książki sprawę uczuć również potraktowali kompleksowo, o czym niech świadczy tytuł: „Wszystko o emocjach”. Można polemizować, czy na 32 stronach naprawdę da się o takiej skomplikowanej kwestii, jaką są uczucia, napisać (i narysować) wszystko, jednak ta propozycja świetnie sprawdzi się jako punkt wyjścia do rozmów z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, próbującymi zrozumieć, dlaczego raz jest im wesoło, innym razem smutno, dlaczego ktoś je złości, a w towarzystwie niektórych osób czują się nieswojo.

Nieco inaczej podeszli do sprawy twórcy książki „12 ważnych emocji. Polscy autorzy o tym, co czujemy” . Wokół wstydu, radości, dumy, tęsknoty i innych uczuć osnuli swoje opowiadania, w których młody czytelnik odnajdzie siebie i sytuacje, gdy pojawiają się emocje. Dzięki temu wie, że każdy z nas musi się z nimi mierzyć i otrzymuje podpowiedzi, jak to zrobić.

W zrozumieniu emocji pomoże też piękna książka z całostronicowymi ilustracjami i rymowanym tekstem, pt. „Uczucia” .Uczy ona rozpoznawania i akceptacji własnych, ale też cudzych uczuć.

Książki o złości

Wśród książek dla dzieci o emocjach można znaleźć sporo tych poświęconych złości. Nic dziwnego, skoro jest to uczucie często towarzyszące najmłodszym dopiero poznającym zasady rządzące światem. Autorzy w bardzo różny sposób podchodzą do tego tematu, jednak zazwyczaj robią to z pomysłem i wyczuciem.

„Jestem wściekły! Jak pokonać złość” z serii „Ja i moje emocje” to doskonała propozycja dla dzieci, które napotykają trudności w radzeniu sobie z gniewem. Nie dość, że wyjaśnia, czym jest złość, skąd się bierze, to podpowiada też, jak stawić jej czoła, ale również co zrobić, gdy uczucie weźmie górę.

Uczucia są bardzo często tematem przewodnim bajek terapeutycznych lub edukacyjnych, takich jak np. „Złość i smok Lubomił”. Wojciech Kołyszko, doświadczony autor tego typu książek, pokazuje dzieciom, że okazywanie emocji to nic złego – wprost przeciwnie, czasami więcej tracimy, nie dając im ujścia. Zawarta w książce „Instrukcja obsługi złości”, przydatna dla rodziców i osób pracujących z dziećmi, to zbiór praktycznych sposobów radzenia sobie z gniewem, a także ćwiczeń ułatwiających rozpoznawanie go.

Książki o smutku

Równie nieprzyjemnym odczuciem, co złość, może być smutek. Zdarza się, że jest on naprawdę dotkliwy i utrudnia korzystanie z życia. Dlatego ważne jest, by od najmłodszych lat dzieci oswajały go i uczyły się radzenia sobie z tym uczuciem. Z pomocą przychodzą oczywiście książki.

„Rybka Klara chce mieć przyjaciela. Książka o smutku” to propozycja dla najmłodszych czytelników. Opowieść o Klarze i emocjach, jakie budzi brak przyjaciela, wyjaśnia przyczyny smutku i pomaga go przepędzić.

Muszę przyznać, że jeszcze nigdy nie spotkałam tak mądrej, a zarazem pięknej książki traktującej o uczuciach, jak „Kiedy nadchodzi smutek”. Mimo że z racji podejmowanego tematu nie jest to wesoła propozycja, to pełna ciepła i, o dziwo, pogodna. Wraz z bohaterem mały czytelnik poznaje i oswaja smutek, zaczyna go akceptować i dobrze radzić sobie w jego towarzystwie.

Książki o radości i szczęściu

Mogłoby się zdawać, że tylko trudne uczucia goszczą w książkach dla dzieci, bo one wymagają przepracowania i oswojenie. Jednak nic bardziej mylnego. Na stronicach są też radość i szczęście, dzięki którym każdy dzień jest piękny.

Tak jak w książce „Gucio się cieszy” z serii „Uczucia Gucia”, uczącej rozpoznawania emocji. Tym razem mały jednorożec jest wesoły, jego grzywa jest tęczowa, a on, wiedziony empatią, próbuje przekazać swoją radość innym.

W przeciwieństwie do niewielkich rozmiarów książki o Guciu, „Szczęście. Opowiastki dla dzieci” to zbiór historii o dziesięciu ptaszkach-szczęściarzach, z których każdy reprezentuje jeden „klucz do szczęścia”, taki jak: umiejętność określania własnych celów, wchodzenie w relacje, bycie otwartym i nadawanie sensu zjawiskom wokół, uważność i docenianie otaczającego nas świata, bycie sobą, dzielenie się z innymi, okazywanie emocji, dbałość o zdrowie, doświadczanie nowych rzeczy oraz niepoddawanie się. To dobry wstęp nie tylko do rozważań filozoficznych, ale też rozmowy o tym, co w życiu ważne.

Często powtarzam, że książki są dobre na wszystko, że służą pomocą w najtrudniejszych nawet sytuacjach. Przedstawione powyżej tytuły na pewno niejednemu dziecku i rodzicowi pomogą w lepszym rozumieniu emocji, a co za tym idzie, przyczynią się do lepszego, spokojniejszego życia.

O tym, jak zachęcić dziecko do czytania, przeczytacie tutaj: "Jak zachęcić dziecko do czyatnia. Fakty i mity o wychowaniu mola książkowego".