Jaki olej do skrzyni biegów wybrać? Czym kierować się przy wymianie?

Nie wszyscy kierowcy zdają sobie sprawę z tego, że olej pracujący w skrzyni biegów również – podobnie jak olej w silniku – powinien być okresowo i regularnie wymieniany. Nieświadomość ta wynika po części z panującej swego czasu na rynku motoryzacyjnym dezinformacji, która spowodowała także powszechne zamieszanie w kwestii właściwego doboru oleju do skrzyni biegów. Ten złożony problem, wyjaśniamy w naszym poradniku.

Autor Witold Łukaszewski

Wymiana oleju w skrzyni biegów – czy jest potrzebna?

Olej przekładniowy, pracujący w skrzyni biegów spełnia ściśle określone funkcje. Przede wszystkim jego zadaniem jest redukcja tarcia pomiędzy metalowymi elementami skrzyni, mającymi ze sobą kontakt w trakcie pracy. Jego dodatkowymi zadaniami są: termoregulacja – olej chłodzi skrzynię biegów, redukując ryzyko jej przegrzania - oraz ochrona przed korozją. Pracujący w skrzyni biegów olej z czasem traci swoje parametry, przez co coraz słabiej chroni cały mechanizm.

Słaba wiedza kierowców na temat konieczności okresowej wymiany oleju przekładniowego w skrzyni biegów wynika z wieloletnich praktyk producentów samochodów, którzy w instrukcjach obsługi swoich pojazdów nie zawierali informacji na ten temat. Co więcej, niektórzy producenci zamieszczali nawet informacje na temat braku konieczności wymiany oleju w skrzyni biegów przez cały okres użytkowania samochodu.

Co ciekawe takie rekomendacje producentów nie były zbieżne z instrukcjami producentów skrzyń, którzy dostarczali swoje produkty do fabryk konstruujących samochody. Jaki jest powód tej zaskakującej dezinformacji? Zdania na ten temat są podzielone. Nie brakuje zwolenników teorii spiskowej, według której producenci samochodów celowo nie rekomendowali wymiany oleju w skrzyni, by w przyszłości zarobić na jej serwisie lub wymianie. Inni doszukują się powodów w polityce produktowej producentów samochodów, którzy na własne potrzeby mieli ustalać szacunkową żywotność konkretnych modeli pojazdów. Jeśli wewnętrzne obliczenia wskazywały, że „cykl życia” pojazdu zakończy się np. w okolicach przebiegu 200 tys. km, często skrzynia biegów mogła by przetrwać taki dystans bez wymiany oleju. Eksperci motoryzacyjni w mniejszym stopniu kontestujący działania producentów aut, doszukiwali się w braku informacji na temat wymiany oleju w skrzyni, zwykłego zaniedbania ze strony producentów. Obecnie w każdej z instrukcji obsługi aktualnie produkowanych pojazdów znajdziemy informację o konieczności wymiany oleju przekładniowego. Często jednak nadal występują rozbieżności co do interwałów wymiany oleju, pomiędzy zaleceniami producentów samochodów, producentów skrzyń biegów, a rekomendacjami warsztatów, zajmujących się obsługą przekładni. To jednak temat na osobny artykuł.

Jak wybrać olej do manualnej lub automatycznej skrzyni biegów?

Świadomość dotycząca tego, że olej przekładniowy w skrzyni biegów pojazdu należy wymieniać jest pierwszym krokiem do przeprowadzenia odpowiedniego serwisu. Kolejnym jest ustalenie właściwego interwału (np. wymiana co 60 lub 80 tys. km), a jeszcze kolejnym dobór właściwego oleju. Jak już wspomnieliśmy, polityka informacyjna producentów samochodów w zakresie oleju do skrzyń biegów nie jest szczególnie rozwinięta. Mimo wszystko warto jednak przeczytać instrukcję pojazdu, gdyż nawet jeśli nie znajdziemy tam rekomendacji wymiany oleju, w parametrach technicznych powinniśmy znaleźć informację dotyczącą tego, jaki typ oleju został fabrycznie zalany do skrzyni biegów.

Jeżeli nie posiadamy instrukcji obsługi samochodu, możemy spróbować wyszukać w sieci rekomendacje producenta skrzyni biegów, którą posiadamy. Niestety obecnie jest to dość trudne z uwagi na fakt występowania wielu wersji poszczególnych modeli samochodów. Niekiedy zdarza się, że ten sam model samochodu posiada kilka różnych wariantów skrzyń biegów, w zależności od zastosowanego silnika, a nawet kilka wariantów w ramach tego samego silnika, na przestrzeni kilku lat produkcji. Jeżeli zatem nie mamy całkowitej pewności, jaki model skrzyni biegów pracuje w naszym aucie, powinniśmy sprawdzić alternatywne metody doboru oleju.

Istnieje kilka klasyfikacji jakościowych olejów przekładniowych, z których najpopularniejsze są klasy API oraz SAE. Są one dość skomplikowane wewnętrznie i kierować się nimi warto dopiero w sytuacji, kiedy nie uda nam się znaleźć rekomendacji w zakresie rodzaju oleju do skrzyni biegów, wydanej przez producenta samochodu bądź skrzyni biegów.

Zazwyczaj sklepy zaproponują nam kilka produktów różnych marek. Jeżeli każdy z nich posiada odpowiednią specyfikację, możemy wybrać dowolny i mieć pewność, że będzie on bezpieczny dla skrzyni biegów. Warto uprzednio poczytać opinie na temat produktów konkretnych marek olejowych. Nawet oleje o tej samej specyfikacji mogą różnić się od siebie składowo, np. posiadać w składzie większą ilość dodatków przeciwzużyciowych, które zapewnią skrzyni pełną ochronę na dłuższym dystansie.

Olej mineralny czy syntetyczny – jaki wybrać do skrzyni biegów?

Niektóre skrzynie biegów pracują na tzw. olejach syntetycznych, inne na mineralnych, podobnie jak ma to miejsce w przypadku silników spalinowych. Są to jednak zupełnie inne rodzaje olejów. O ile w silnikach spalinowych możliwa jest np. zamiana oleju syntetycznego na mineralny w pewnym etapie eksploatacji, o tyle w przypadku skrzyń biegów, eksperci zalecają stosowanie zawsze typu oleju zgodnego z tym zalanym fabrycznie. Jeżeli zatem nasza skrzynia od nowości pracowała na oleju mineralnym, zawsze stosujemy olej mineralny (o odpowiedniej specyfikacji), analogicznie – jeżeli fabrycznie zalano olej syntetyczny, na wymianę wybierzmy również syntetyczny.