Żyrandol kojarzy ci się z PRL-owskimi fikuśnymi lampami ze szklanymi mlecznymi kloszami? Rozwieję ten mit i udowodnię, że żyrandol ma niejedno oblicze. Podpowiem ci też, jak właściwie dopasować ten rodzaj oświetlenia do wnętrza i jak prawidłowo oraz bezpiecznie go podłączyć.

Oświetlenie pełni bardzo ważną funkcję w każdym pomieszczeniu. Jest nie tylko praktyczne, ale i dekoracyjne. Aby faktycznie dobrze rozświetlało wnętrze, a przy okazji je zdobiło, trzeba dokonać właściwego wyboru. A ten jest ogromny! Na szczęście można się przygotować do zakupu, by znaleźć żyrandol idealny. Potem pozostaje tylko dobrze go zamontować. To też wcale nie musi być trudne.

Rodzaje żyrandoli

Żyrandol to powszechnie wybierany rodzaj oświetlenia, ale czy na pewno wiesz, czym dokładnie się charakteryzuje? Na pierwszy rzut oka najłatwiej odróżnić żyrandole od plafonów, czyli lamp zawieszanych bezpośrednie przy suficie i kinkietów mocowanych na ścianach. Jest to efektowne, bardziej eleganckie i dekoracyjne oświetlenie niż np. lampa sufitowa, z którą żyrandole często są utożsamiane. Są też od nich większe, często 3-, 5-, a nawet 6-ramienne, choć równie dobrze mogą mieć tylko jedną żarówkę. Czy w takim razie żyrandole zarezerwowane są wyłącznie dla okazałych wnętrz? Nie! To uniwersalne rozwiązanie, które z powodzeniem można stosować w niewielkich domach i mieszkaniach. Dzisiaj z łatwością da się dopasować oświetlenie do wystroju wnętrza. Drewniany żyrandol w stylu boho albo kryształowy glamour? A może minimalistyczny w klimacie japandi? Czemu nie! W naszym asortymencie nie brakuje lamp w różnych stylach i rozmiarach – od klasycznych z mosiądzu, aż po nowoczesne, designerskie. Można nawet pokusić się o znalezienie oświetlenia, pasującego do kolorystyki wnętrza i np. wybrać idealny żyrandol do białych mebli albo przeciwnie – utrzymanych w ciemnych odcieniach.

Jak dobrać żyrandol?

Wybierając żyrandol do konkretnego pomieszczenia, trzeba wziąć pod uwagę 3 istotne elementy wnętrza:

• styl,
• wielkość,
• przeznaczenie.

Wystrój jest chyba pierwszą rzeczą, jaka przychodzi do głowy podczas urządzania wnętrz. To jasne, nomen omen, że oświetlenie musi tworzyć spójną wizualną całość z danym miejscem. Na szczęście w sklepach jest ogromny wybór żyrandoli w każdym stylu: klasycznym, rustykalnym, nowoczesnym, boho, glamour, farmhouse czy japandi. Lampy wykonywane są odpowiednio z różnych materiałów i inspirowane rozmaitymi motywami.

Drugi istotny element, który należy uwzględnić przy wyborze oświetlenia, to wielkość pomieszczenia. Metraż i wysokość narzucają rozmiary żyrandola. Tu wystarczy kierować się prostą zasadą, że im większe wnętrze, tym na większą lampę można sobie pozwolić. Mały żyrandol w przestronnym salonie będzie zaburzał proporcje, podobnie jak duże, bogato zdobione oświetlenie w niewielkiej jadalni. To będzie wyglądać po prostu źle. Na szczęście da się dokładnie wyliczyć, jaka średnica żyrandola będzie optymalna.

Optymalną średnicę żyrandola w stosunku do wielkości wnętrza można w miarę precyzyjnie określić, stosując proste wyliczenia, np.:

1.  Lampa powinna mieć średnicę stanowiącą ok. 1/5 najkrótszej ściany pomieszczenia.

Przykład: jeśli ściana ma 350 cm, to żyrandol powinien mieć ok. 70 cm średnicy, bo 350 : 5 = 70.

2. Średnica żyrandola powinna być równa 7-10% wysokości pomieszczenia.

Przykład: jeśli wnętrze ma 270 cm wysokości, to żyrandol może mieć średnicę 19-27 cm, bo 270 x 7% = 18,9 i 270 x 10% = 27.

I trzeci ważny element, czyli przeznaczenie pomieszczenia. Z założenia żyrandol, jako lampa sufitowa, jest głównym źródłem światła i ma dobrze oświetlać określoną przestrzeń, np. całą strefę jadalnianą albo kącik wypoczynkowy w salonie. Ale sprawdzi się też w sypialni, w której jednak stawiamy na nastrojowe światło. Słowem – żyrandol trzeba dopasować do potrzeb domowników. W pierwszej kolejności warto więc odpowiedzieć sobie na 2 pytania: jak bardzo rozświetlona ma być przestrzeń i jaki żyrandol daje dużo/mało światła?

Jaki żyrandol do salonu?

Salon to przede wszystkim przestrzeń o charakterze wypoczynkowym, z kanapami, fotelami i stolikiem kawowym. To właśnie tu często przyjmuje się gości i spędza czas na relaksie. Idealnie będzie pasował efektowny, dekoracyjny żyrandol, który przykuwa wzrok i wyróżnia się na tle pozostałego, dodatkowego oświetlenia. W wysokim salonie z antresolą świetnie będzie wyglądał imponujących rozmiarów żyrandol. Lampa może być wykonany z papieru, mnóstwa kryształków albo z mosiądzu. Najważniejsze, by harmonizował ze stylem, w jakim urządzone jest wnętrze.

Żyrandol powinien znajdować się na takiej wysokości, by nie przeszkadzał domownikom podczas chodzenia. Zazwyczaj jest to ok. 210-230 cm od podłogi. Aby zachować odpowiednie proporcje pomieszczenia, oświetlenie montuje się na suficie w centralnej części salonu. Pod uwagę należy też wziąć wielkość wnętrza. Jaki żyrandol będzie odpowiedni do małego salonu? Nieduży, wizualnie lekki, w jasnych kolorach albo wykonany z transparentnych materiałów jak szkło – to najlepsza opcja do niewielkich wnętrz.

Jaki żyrandol do sypialni?

Odpowiednio dobrany żyrandol do sypialni będzie pełnił przede wszystkim funkcję dekoracyjną. W tym pomieszczeniu nie potrzeba bardzo mocnego światła, które doświetla każdy zakamarek. Żyrandol z funkcją ściemniania pozwoli odpowiednio wyregulować jasność i stworzyć przytulną atmosferę.

Odpowiedni żyrandol do małej sypialni to taki, który nie przytłacza wnętrza i nie wisi zbyt nisko. Warto dopasować go stylem do wystroju pokoju i lampek nocnych, które są przy łóżku. 

Jaki żyrandol do kuchni?

W kuchni żyrandol powinien być przede wszystkim praktyczny, a dopiero potem dekoracyjny. Ważne jest, aby był wygodny w użytkowaniu. Co to właściwe oznacza? Żyrandol w kuchni musi dać się łatwo wyczyścić. Dobrze spisze się lampa bez licznych zdobień, malutkich koralików i kryształków, wykonana ze szkła, ceramiki lub tworzywa sztucznego. Nie najlepszym wyborem będzie też modny od pewnego czasu żyrandol z papieru. Jednak prosty wcale nie oznacza nudny. Można wybrać oświetlenie w ciekawym kształcie i kolorze.

Warto zapamiętać, że żyrandol w kuchni, choć ma dobrze rozświetlać pomieszczenie, nie musi zapewniać intensywnego światła na blatach roboczych. Nad nimi stosuje się dodatkowe oświetlenie.

Jaki żyrandol do łazienki?

Podobnie jak w kuchni, również w łazience praktyczne rozwiązania są na wagę złota. W wilgotnym, często zaparowanym wnętrzu szybciej i łatwiej osadza się kurz, dlatego lampa powinna być maksymalnie wygodna w czyszczeniu. Nieco inaczej będzie w przypadku pokoju kąpielowego, czyli dużej łazienki, która służy raczej do długich rytuałów pielęgnacyjnych, niż do brania szybkich i gorących pryszniców. W takim wnętrzu ogromną rolę odgrywają dekoracje, a funkcję ozdobną pełni każda rzecz. Efektowny żyrandol będzie tu zdecydowanie na miejscu.

Jaki żyrandol do przedpokoju?

Przedpokój zaprasza i zachęca gości do tego, by weszli dalej, albo przeciwnie. Liczy się więc dobre pierwsze wrażenie. Nie zrobi się go bez odpowiednio zaaranżowanego wnętrza. Strzałem w dziesiątkę będzie oświetlenie, które rozjaśnia całe pomieszczenie, a przy okazji wygląda dekoracyjnie.

W przedpokoju dobrze jest zawiesić żyrandol odpowiednio wysoko, aby klosz nikomu nie przeszkadzał np. podczas szykowania się do wyjścia z domu. Można przyjąć podobną zasadę jak w salonie, że żyrandol w przedpokoju wiesza się ok. 210-230 cm nad podłogą. Jak w przypadku każdego innego wnętrza, również tutaj warto dopasować oświetlenie do stylu i wielkości pomieszczenia.

Jaki żyrandol do jadalni?

Żyrandol w jadalni zawiesza się nad stołem. Jego zadaniem jest rozświetlenie całego blatu. Co ważne, lampa nie powinna być od niego większa. Można za to zawiesić ją niżej niż w innych częściach domu, ok. 70-90 cm nad stołem. Ciekawym i wygodnym rozwiązaniem będzie wieloramienny żyrandol z podwójnym włącznikiem albo żyrandol z funkcją ściemniania. Dzięki temu będzie można odpowiednio dostosować natężenie światła do potrzeb i sytuacji. Podczas kolacji światło może być mniej intensywne niż podczas rodzinnego turnieju gier planszowych.

Jak podłączyć żyrandol?

Podłączanie lampy sufitowej to nie czarna magia i nie w każdym przypadku wymaga pomocy fachowca. Jest jedna wskazówka, dzięki której wszystko staje się jasne i prostsze: kable wystające z sufitu zawsze łączymy z kablami od lampy tymi samymi kolorami! Oto oznaczenia:

• kabel niebieski – neutralny (N),
• kabel czarny i/lub brązowy – fazowy (L),
• kabel zielono-żółty – uziemienie, jest to kabel ochronny (PE).

Koniecznie trzeba też pamiętać o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Przed przystąpieniem do pracy bezwzględnie należy odłączyć zasilanie, aby z kabli nie płynął prąd. Dodatkowo warto upewnić się przy pomocy próbnika, czy w przewodach nie ma napięcia. Dobrze jest też mieć kogoś do pomocy, kto choćby przytrzyma drabinę podczas zawieszania żyrandola.

Do samodzielnego podłączania lamy sufitowej przyda ci się:

• drabina,
• śrubokręt,
• próbnik prądu,
• szybkozłączki elektryczne lub kostki,
• taśma izolacyjna,
• narzędzia do montażu uchwytu w suficie: wiertarka, wkrętarka, wkręty i kołki rozporowe.

Jak podłączyć żyrandol na 1 żarówkę?

Podłączanie żyrandola na 1 żarówkę w sytuacji, gdy z sufitu wystają tylko 2 kable, to najprostsza opcja. Wystarczą 3 proste kroki.

1. Dwa kable z sufitu – fazowy i neutralny, połącz z dwoma kablami od żyrandola za pomocą kostki lub szybkozłączki.
2. Nadmiar przewodu od lampy możesz odciąć albo schować w osłonkę, jeśli jest odpowiednio duża.
3. Osłonkę przykręć do uchwytu przymocowanego do sufitu.

A co, jeśli w żyrandolu są 3 kable (neutralny, fazowy, ochronny), a z sufitu wystają 4 (neutralny, 2 fazowe, ochronny)? Przy pomocy próbnika należy upewnić się, czy w obu fazowych kablach płynie prąd. Jeśli tak, to jeden z nich, niepotrzebny, należy dobrze zaizolować taśmą izolacyjną.

Jak podłączyć żyrandol na 2 żarówki?

Podłączanie żyrandola na 2 żarówki przebiega tak samo, jak w przypadku 1 żarówki.

1. Połącz kable z sufitu z kablami z żyrandola w tych samych kolorach. Użyj do tego kostki lub szybkozłączki.
2. Ewentualny nadmiarowy kabel fazowy zaizoluj.
3. Nadmiar przewodu lampy odetnij albo schowaj w osłonce.
4. Przymocuj osłonkę do uchwytu w suficie.

Jak podłączyć żyrandol na 3, 4, 5 lub 6 żarówek?

W przypadku żyrandoli z większą liczbą żarówek, ich podłączenie zależy od tego, ile kabli wystaje z sufitu.

1. Jeśli z sufitu wystają 2 kable (fazowy i neutralny) wystarczy podłączyć je z kablami żyrandola w tych samych kolorach przy pomocy szybkozłączki lub kostki. Po włączeniu lampy wszystkie żarówki będą świecić jednocześnie.
2. W przypadku 3 kabli zwisających z sufitu (fazowy, neutralny i ochronny), żyrandol podłącza się tak samo, jak w punkcie pierwszym. W tej sytuacji wszystkie żarówki również będą świecić jednocześnie.
3. Jeśli wśród kabli zwisających z sufitu są 2 fazowe, istnieje możliwość zastosowania podwójnego włącznika. Sposób podłączania żyrandola opisuje poniższy akapit.

Jak podłączyć żyrandol na podwójny włącznik?

Przy odpowiednim podłączeniu żyrandola można włączać go tak, aby świeciły np. 2 żarówki lub wszystkie naraz. To trochę bardziej skomplikowane zadanie, ale możliwe do samodzielnego wykonania. Omówimy sposób montażu na przykładzie żyrandola z 5 żarówkami.

W takim przypadku w puszce w ścianie znajdują się 2 przewody: 3-żyłowy zasilający oraz 4-żyłowy do lampy.

1. Dwuprzewodową szybkozłączką połącz dwa kable uziemienia (zielono-żółte).
2. Drugą, taką samą dwuprzewodową szybkozłączką połącz dwa kable neutralne (niebieskie).
3. Podłącz włącznik: fazowy kabel (brązowy lub czarny) przewodu zasilającego podłącz do zacisku kablowego oznaczonego symbolem P lub L, a dwa pozostałe kable (czarny i brązowy) podłącz do zacisków po przeciwnej stronie włącznika.
4. Przymocuj włącznik do ściany, załóż ramkę i klawisze.

Gdy włącznik będzie zamontowany, czas podłączyć lampę.

1. Przewód uziemienia wystający z sufitu (zielono-żółty) podłącz do podwójnej szybkozłączki.
2. Wszystkie kable neutralne (niebieskie) podłącz do szybkozłączki 5-kablowej.
3. Dwiema oddzielnymi szybkozłączkami połącz kable fazowe (czarne) pierwszej i drugiej sekcji oświetlenia. W tym celu do jednej złączki podłącz np. 2 kable (będą świecić 2 żarówki), a do drugiej 3 kable (będą świecić 3 żarówki). W każdej złączce powinien zostać jeden wolny zacisk na podłączenie zasilania.
4. Czas podłączyć żyrandol do kabli wystających z sufitu. Zasada jest tutaj taka jak zawsze – należy łączyć ze sobą te same kolory kabli. Wykorzystaj wolne zaciski w każdej ze złączek.
5. Zamontuj żyrandol do sufitu.

Gotowe!

Jak zdjąć żyrandol?

Zdejmowanie żyrandola rozpocznij od odłączenia zasilania. Potem wystarczy kilka prostych, ale uważnych kroków, by zdemontować oświetlenie.

1. Śrubokrętem odkręć osłonkę, która jest przymocowana do uchwytu na suficie.
2. Próbnikiem sprawdź, czy na pewno przez przewody nie płynie prąd.
3. Odłącz kable od szybkozłączki lub kostki.
4. Zdejmij przewód żyrandola z haka pod sufitem.

Jak zawiesić żyrandol?

Jak zawsze, przed przystąpieniem do działania należy odłączyć zasilanie. Trzeba też być ostrożnym, pracując na drabinie.

Lampy sufitowe można zawiesić na kilka sposobów. Najsolidniejszy i polecany sposób montażu jest na śruby i kołki rozporowe. Można też zawiesić żyrandol na haku wkręconym do sufitu. Wiele zależy od konstrukcji lampy. Istnieją także inne metody, niewymagające wiercenia – na śruby i masy samoprzylepne lub taśmy montażowe. Jednak nie zagwarantują one takiej stabilności jak klasyczne rozwiązania.

W przypadku sufitu z płyt kartonowo-gipsowych konieczny jest specjalny montaż, przeznaczony do tego typu materiałów. Najlepszym wyborem do zawieszenia żyrandola będą:

• kołek molly montowany przy pomocy specjalnej zaciskarki,
• stalowa kotwa typu parasolka z haczykiem.

Jak wyczyścić żyrandol?

Przed czyszczeniem każdego rodzaju oświetlenia należy wyłączyć zasilanie. Dobrze jest rozpocząć pracę od delikatnego omiecenia lampy miotełką do kurzu, a dopiero potem przejść do czyszczenia na mokro. Jeśli łatwo da się zdjąć klosze, np. odkręcając je, warto to zrobić i umyć je pod bieżącą wodą albo przy pomocy wilgotnej ściereczki. To, jakie środki będą skuteczne, zależy od materiałów, z jakich zrobiony jest żyrandol.

• Materiałowe klosze najlepiej odkurzyć np. małym ręcznym odkurzaczem.
• Szklane żyrandole wystarczy przetrzeć specjalną ściereczką z mikrofibry, która nie pozostawia nieestetycznych pyłków, nasączoną jedynie wodą. Sprawdzi się też woda z octem.
• Kryształowe żyrandole można umyć wodą z płynem do naczyń albo specjalnym środkiem do czyszczenia kryształów. Pracę najlepiej wykonywać w bawełnianych rękawiczkach, by nie zostawić śladów palców na kryształowej powierzchni. 
• Żyrandole z mosiądzu da się wyczyścić specjalnymi preparatami ze sklepu, ale i domowymi sposobami, np. pastą do zębów, sokiem z cytryny z solą i wodą albo pastą z octu, mąki i soli w proporcjach 1:1:1/2. Po nałożeniu wybranego środka należy odczekać 10 minut albo dłużej w przypadku silnego nalotu. Po tym czasie wystarczy przetrzeć żyrandol i zebrać specyfik, przemyć powierzchnię wilgotną szmatką i osuszyć.

Jak widzisz, wybór właściwego oświetlenia ma duże znaczenie, a samodzielne podłączanie żyrandola wcale nie musi być trudne. Z odpowiednimi narzędziami i wiedzą merytoryczną można poradzić sobie z tym zadaniem, nawet bez doświadczenia. Spróbujesz następnym razem?

Justyna Aleksandrzak

Absolwentka filologii polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Z copywritingiem związana jest od 2012 roku. Prywatnie interesuje się ekologią, ogrodnictwem i dekoratorstwem wnętrz. Na bieżąco śledzi nowinki wnętrzarskie. Nowe pasje odkryła w sobie podczas urządzania własnego domu i projektowania ogrodu.